§ Mapas e gráficas.
§ As gráficas: a representación visual da información: as gráficas e a súa lectura.
§ UD18_A03_As.gráficas.doc
§ Comprender a importancia das gráficas para a percepción da información.
§ Ler e recoñecer diferentes tipos de gráficas.
§ O espazo e a súa representación. Lectura e interpretación de mapas.
§ Análise e interpretación de gráficos, diapositivas, fotografías, etc.
§ Interpretación de datos estatísticos e imaxes.
§ Tipo da actividade: a distancia, de aprendizaxe e individual
§ Temporalización: 30 minutos
– Tarefa 1: dez minutos.
– Tarefa 2: dez minutos.
– Tarefa 3: dez minutos.
§ Recursos:
– Materiais: para a realización da tarefa pódese consultar a información contida no libro de texto de 3º de ESO da editorial Santillana-Obradoiro, unidade 9, páxinas 154 e 155.
Nesta actividade traballaremos diferentes xeitos de expresar unha información: verbal, estatística e gráfica. Veremos que existen diferentes tipos de gráficas, é dicir, diferentes formas de diagramas e debuxos que pretenden reflectir visualmente unha información que normalmente ten unha expresión numérica. Os contidos da información condicionan o modelo de gráfica que se empregue, dos que existen basicamente tres: por medio de liñas (gráficas lineais), por medio de barras (simples ou compostas) e circulares (círculos divididos en sectores). Utilizaremos diversos exemplos para facer lecturas dos datos que conteñen.
En moitas ocasións temos que traballar con cifras. Ás veces interésanos estudar a evolución do paro nunha determinada zona; outras, queremos coñecer o que se produce en certos países ou como está o nivel de coñecementos entre os estudantes de secundaria na Unión Europea. Toda esta información pode proporcionarse de diferentes xeitos: un, quizá o máis utilizada nos estudos, é o verbal, isto é, expresando mediante palabras as mensaxes que se queren transmitir; outro, mediante táboas estatísticas nas que se recollen os datos numéricos concretos, para que o lector extraia conclusións; un terceiro é a representación gráfica da información, é dicir, representando a información estatística mediante diagramas para obter unha visión máis clara e rápida das características da información. Os obxectivos das gráficas son ofrecer a información dun xeito visual para axudar a comprender máis facilmente a información e poder facer comparacións.
& Pode ampliar a información sobre os tipos de gráficas e a súa lectura no libro de referencia de 3º de ESO, páxinas 154 e 155.
Existen diferentes tipos de gráficas. Nós ímonos referir ás máis utilizadas: as gráficas lineais, as gráficas de barras e os diagramas de sectores.
A gráfica lineal constrúese trazando dous eixes: un horizontal (de abscisas) e outro vertical (de ordenadas). Cada eixe debe indicar que variable está medindo e en que unidades o fai. Os valores tomados polas variables sitúanse mediante un punto e a unión dos puntos fai a liña da gráfica. Son moi utilizadas para representar a evolución dunha ou varias variables ao longo do tempo; por exemplo, a evolución da taxa de paro entre determinadas datas.
@ Na tarefa 1 traballaremos a lectura e a interpretación da información contida nunha gráfica lineal vertical).
A gráfica de barras tamén se constrúe trazando dous eixes, que deben indicar o que miden e en que unidades. O valor tomado pola variable indícase mediante unha barra tan longa como o valor que ten. As barras poden ser verticais ou horizontais. Utilízanse para representar variables ao longo do tempo ou no espazo; por exemplo, a produción de enerxía térmica, hidráulica e nuclear en distintos países.
@ Na tarefa 2 traballaremos a lectura e a interpretación da información contida nunha gráfica de barras.
A gráfica circular ou diagrama de sectores constrúese sobre unha circunferencia. O círculo representa o valor da variable e cada sector en que se divide corresponde aos seus compoñentes; por exemplo, diagrama sectorial sobre o destino das exportacións pesqueiras galegas, ou diagrama sectorial da orixe da enerxía eléctrica (térmica, nuclear, hidráulica, eólica, solar, etc.).
@ Na tarefa 3 traballaremos a lectura e a interpretación da información contida nunha gráfica circular.
§ Tarefa 1: As gráficas lineais.
§ Tarefa 2: As gráficas de barras.
§ Tarefa 3: As gráficas circulares.
As gráficas lineais reflicten, normalmente, a evolución dunha ou de varias variables ao longo do tempo. No eixe horizontal adoita situarse o tempo e no vertical os valores tomados polas variables.
Observe a gráfica e responda ás cuestións:
sQue porcentaxe de poboación activa se dedicaba no ano 1900 ao sector primario, ao sector secundario e ao sector terciario?
sComo se distribuían as porcentaxes dos tres sectores no ano1930? Cal é o cambio máis significativo ocorrido entre esas dúas datas (1900 e 1930)?
sA partir de que data comeza a crecer notablemente a porcentaxe de poboación dedicada ao sector terciario?
sDescriba a situación da poboación activa española no ano 2000.
§ No ano 1900 dedicábase ao sector primario un 66% da poboación, ao secundario un 18% e ao terciario un 16%, aproximadamente.
§ No ano 1930, a distribución era sector primario, 46 %; sector secundario, 28 %; sector terciario, 26 %, aproximadamente. O cambio máis notable é o descenso de poboación dedicada ao sector primario e que o sector secundario supera o terciario.
§ A partir de 1960.
§ No ano 2000 a distribución da poboación activa española é: sector primario, 13 %; sector secundario, 40 %; sector terciario 47 %.
As gráficas de barras indican unha evolución no tempo dunha variable ou de varias, ou ben comparan variables nun momento determinado, ou entre distintos países. Constrúense de xeito moi similar ás lineais, pero a variable medida represéntase por unha barra de altura proporcional ao valor que toma esta. A posición das barras pode ser vertical ou horizontal.
Observe a gráfica e conteste ás cuestións:
sQue se representa no eixe vertical situado á esquerda?
sQue se mide no eixe horizontal? Que indica a lonxitude da barra?
sCal era o número medio de fillos por muller en España en 1970? E en 1980? E en 1990?
§ No eixe vertical represéntanse os anos.
§ No eixe horizontal mídese o número medio de fillos por muller. A lonxitude da barra indica o número medio de fillos por muller nese ano.
§ En 1970, o número medio de fillos por muller era de 2’90. En 1980 era de 2’20. En 1990 era de 1’20.
§ Entre 1970 e 1992, o número medio de fillos por muller en España foi descendendo. Mantívose lixeiramente estable entre 1970 e 1980 e, a partir desa data, baixou notablemente.
As gráficas circulares reciben diversas denominacións: diagramas sectoriais, gráficas sectoriais, ciclogramas, etc. Todas elas caracterízanse por representaren nun círculo (tamén pode ser un semicírculo) o reparto dos elementos dos que se compón unha variable. A parte que representa o elemento no conxunto do total adoita expresarse en porcentaxe e indicarse mediante un sector do círculo de diferente cor ou trama.
Observe a gráfica circular e conteste ás cuestións.
sQue se representa nesta gráfica?
sQue representa a cor amarela? E a cor azul? E a verde? E a rosa?
sA que sector económico se dedicaba maioritariamente a poboación galega no ano 2002? Que porcentaxe de poboación o facía?
sQue porcentaxe de poboación se dedicaba ao sector secundario? E ao terciario?
§ Represéntase a distribución da poboación galega por sectores económicos no ano 2002.
§ A cor amarela indica a poboación dedicada ao sector terciario; a cor azul, a poboación dedicada ao sector secundario; a cor verde, a poboación non clasificable; a cor rosa, a poboación dedicada ao sector primario.
§ Ao sector terciario. Un 52’50 %.
§ Ao sector secundario dedicábase un 31%. Ao sector primario dedicábase un 11’50%.
§ Para a realización da tarefa pódese consultar a información sobre os tipos de gráficas no libro de texto “Xeografía” 3º de ESO, da editorial Santillana-Obradoiro, páxinas 154 e 155.
